Kripto teknolojisinin sanat dünyasında yeni bir çığır açacağını birkaç sene öncesine kadar söyleseler, bunu çok mantıklı bulmazdık fakat günümüzde çok sık duymaya başladığımız NFT, işte tam da bunu yapıyor. Sanatçılar ve koleksiyonerler için merak uyandıran NFT hakkında toparlayıcı bir makale sunuyor; NFT nedir, nasıl yapılır, nelere sahip olmak gerekir gibi pek çok soruya bu yazımızda cevap veriyoruz.
Son dönemde adından daha çok söz ettiren NFT, kimileri için bir çılgınlık halini almış durumda. Astronomik fiyatlara satılan dijital dosyalar, koleksiyonerlerin ilgisini çekerken, pek çok kişi için de “Bir JPG dosyası nasıl olur da yüz binlerce dolar eder?” Sorusunu akıllara getiriyor. Pek çok sanatçı ve koleksiyonerin akın ettiği bu mecra hakkında merak edilenlere bu yazımızda cevaplar veriyoruz. NFT nedir, NFT ne işe yarar, bu platformdan kimler para kazanabilir? Sanatçı olmayanlar için para kazanma fırsatları nelerdir gibi sorulara yanıtlar arıyoruz.
NFT nedir?
Bazı kavramları ve teknolojileri anlatmak için tek bir tanım yeterli olmaz ya; NTF de tamamen böyle. NFT nedir sorusuna cevap vermenin birkaç yolunu deneyeceğiz bu yazımızda. Çok kısa bir anlatımla NFT’yi, “yeni bir dijital ürün sergileme ve satış platformu” olarak anlatabiliriz.
“İngilizce Non-Fungible Token adının kısaltması olan NFT, dijital bir varlığın benzersiz olduğunu ve bu nedenle birbirinin yerine geçemeyeceğini onaylayan, blok zinciri adlı dijital defterde depolanan veri birimidir” şeklinde teknik bir tanımı da yapmakta fayda var.
NFT’yi, “bir şeyin gerçekliğinin dijital sertifikası” olarak tanımlamak da aydınlatıcı olabilir.
Neler NFT olabilir?
Neler NFT olabiliyor peki? Fotoğraflar, videolar, ses ve diğer dijital dosya türleri gibi öğeleri temsil etmek için NFT kullanılabiliyor. Ancak, orijinal dosyanın herhangi bir kopyasına erişim, NFT’nin alıcısı ile sınırlı değil. Bu dijital öğelerin kopyaları herkesin edinmesi için mevcutken, NFT’ler, sahibine telif hakkından ayrı bir sahiplik kanıtı sağlamak için blok zincirlerinde izleniyor.
Bu ortamda satılan sanat eserleri bir heykel veya tablo gibi fiziksel varlığı olan işler değil. Bu yüzden NFT’ler, yani “dijital sertifikalar” nadirliği ve sahipliği temsil ediyor. Aslına bakarsanız NFT’ler tıpkı Bitcoin ve diğer kripto para birimleri gibi, blok zinciri teknolojisini kullanıyor ve yapılan alışverişler bu teknoloji üzerinden kayıt altına alınıyor.
Aklındaki tüm soruların yanıtları Podcast yayınımızda
Blockchain & Kriptopara Eğitmeni Devrim Danyal ile NFT’nin ne olduğu, nasıl ekonomiler yarattığı gibi birçok sorunun yanıtını konuştuk. Tıkla ve dinle.
NFT’nin sanatçıya faydası ne?
NFT sayesinde en başta sanatçı, müzayede şirketlerini aradan çıkarıyor ve alıcılara direkt ulaşabiliyor. Bununla birlikte satılan dijital eser daha sonra yeniden el değiştirince de belirli bir komisyon alabiliyor. Yani eser değer kazandıkça, sanatçı da kazanıyor.
Gerçek dünyadaki sanat eserlerinde böyle bir durum söz konusu değil. Örneğin bir heykeltraşın bir eseri müzayedede 10.000 dolara satılıyor. Aradan bir zaman geçtikten sonra, satın alan kişi bu heykeli bir başkasına müzayede yoluyla 50.000 dolara satarsa, sanatçı bu değerlenmeden fayda sağlayamıyor. NFT’de işte bu sistem değişiyor ve eser sahibi, ürünü tekrar satılıp değerlendikçe belli yüzdelerle para kazanabiliyor.
Nelerden NFT olabilir?
Dijital sanat eseri olarak tanımlanan dosyalar arasında, JPG veya GIF gibi görüntü dosyaları, şarkılar ve videolar yaygın olarak bulunuyor. Her ne kadar bir grup insan tarafından “balon” olarak tanımlansa da, NFT için geleceğin sanat platformu yakıştırmasını yapanlar da çok.
Bir süredir söylenegelen “Code is new art&code is new money’’ söylemi de bu durumu biraz olsun açıklıyor. “Kripto sanat” olarak adlandırabileceğimiz bu modern sanat akımında paranın farklı bir dönüşümüne tanıklık ediyoruz. Elbette bu gelişmelerde pandemi koşullarının da etkili olduğunu söyleyebiliriz. Temas etmeden, sanat alışverişinin yapılabildiği bu pazar ortamı kısa sürede çok talep gördü.
NFT satışlarına yüz milyonlarca dolarlık örnekler
Dünyadaki en önemli ve en yüksek değere satılmış olan NFT sanat eseri sahibi Beeple takma isimli Mike Winkelmann. Londra’da bulunan Christie’s Müzayede Evi’nde Beeple’ın dijital sanat eseri tam 69,4 milyon dolara alıcı buldu. Winkelmann’ın “Everydays: The First 5.000 Days” isimli kolaj çalışmasında Donald Trump gibi siyasi liderlerden Mickey Mouse gibi çizgi film karakterine kadar çok farklı çizimler yer alıyor. Jpg formatında olan bu çalışma, bir müzayede evinde satılan ilk dijital eser olarak tarihe geçti. NFT ile satış rekorunu kıran Beeple’a göre, bu dönüşüm, sanat pazarındaki demokratikleşmenin bir göstergesiydi.
NFT sertifikalı satışlar sık sık haberlere konu oluyor. Dudak uçuklatan satış fiyatlarıyla gündeme gelen NFT’nin çok sayıda dijital sanatçı, müzik grubu ve spor kulübünü derin derin düşündürdü. NBA’in Top Shot internet sitesini kurması da bu patlamayla doğrudan ilintili. Bu sitede NBA karşılaşmalarındaki önemli anlar kısa klipler halinde satışa çıkarılıyor. LeBron James’in bir smaç klibini 208 bin dolara satın alması mesela bu sitedeki ilgi çekici satışlardan biri oldu.
Top Shot web sitesindeki şu açıklama NFT’de nasıl bu kadar çok paralar dönebildiğini anlamayanlar için iyi bir açıklama olabilir: “Her koleksiyon ürünü, nadirliğini garanti eden eşsiz bir seri numarası taşıyor ve bu sahiplik blockchain ile garanti altına alınıyor. LeBron James’in efsanevi bir smacının, çıkarılan 49 klibinden, 23’üncüsüne sahip olduğunuzda, buna sahip olan tek kişi siz olursunuz.”
NFT ortamlarına nasıl ulaşılır?
Siz de NFT ortamında işlem yapmak istiyorsanız öncelikle bir dijital cüzdana ihtiyacınız var. Daha sonra bu dijital cüzdanın içerisine Bitcoin gibi kripto para birimi olan Ethereum satın alarak aktarmanız gerekiyor. En son yapılması gerekli olan işlem ise NFT’nizi bir dijital sanat eserine dönüştürmek için gerekli olan ve en yaygın kullanılan pazarlara girmek. Bunlar arasında en bilinenleri OpenSea, Mintable, Nifty Gateway ve Rarible. Eserler buralara yüklendikten sonra bir NFT’ye dönüştürülerek satılabiliyor.
