En yaygın Linux dağıtımlarından Ubuntu’nun arkasındaki şirket olan Canonical, akıllı telefonlar, tabletler ve akıllı televizyonlar için işletim sistemi geliştirdiğini uzun zaman önce açıklamıştı. Çoğu insan gibi ben de sabırsızlıkla çıkmasını beklerken, şirketten yapılan yeni açıklamalara göre Ubuntu, en erken iki sene sonra Android, iOS ve Windows’la kapışmayı planlıyor.
Canonical’ın kurucusu Mark Shuttleworth, Ubuntu Linux’u akıllı telefonlara, tabletlere ve akıllı TV’lere taşıyacaklarını, Florida eyaletinin Orlando şehrindeki Ubuntu Developer Summit’te (Ubuntu Geliştiriciler Zirvesi) geçtiğimiz hafta açıklamıştı. Bu konu üzerinde bir süredir düşünüyorum. Konu elbette Ubuntu’dan çıkıyor. Cep telefonu ve özellikle tablet pazarının nasıl şekilleneceğine, hatta televizyon ve bilgisayar pazarlarına etkilerine kadar gidiyor. Aklımdakileri size anlatayım:
Mobil işletim sistemi cephesindeki değişimlerin genel olarak cep telefonu ve tablet pazarını ne denli derinden etkilediği malumunuz. Microsoft, akıllı telefonlar için Windows Phone’a, tabletler için ise Windows 8’e güveniyor. Google da Android tarafında kararlı görünüyor. Apple’ın iOS konusundaki başarısı da aşikar. Bu mevcut tabloya dâhil olmayı planlayan Ubuntu’nun hareketlerini ilgiyle izliyordum. Linux dağıtımı olarak ciddi bir kullanıcı sempatisi kazanan Ubuntu’nun yaratıcısı Canonical’ın CEO’su Mark Shuttleworth, kısa vadeli planları arasında, Ubuntu 12.04’ü mümkün olduğunca sağlamlaştırma ve Unity masaüstü arayüzüne son şeklini verip, hem evde hem de işte Linux masaüstü kullanıcılarını rahatlatmak olduğunu söylüyor.
Uygulama tabanlı sistem değişecek
Kullanıcılar kitlesel olarak masaüstü bilgisayarlardan, hafif dizüstülere ve yaşadığımız süreçte başlayan uygulama tabanlı tablet sistemine geçmeye başladıkça, sadece işletim sistemini görevini üstlenmekle kalmadan, geniş bir uygulama ekosistemini de kucaklayan yazılım ayağının önemi artıyor. Bana öyle geliyor ki, daha geniş kitlelere tablet kullandırma hedefine ulaşmak için, kısır kalmaya mahkum olan uygulama tabanlı yapıdan kurtulup, masaüstü sistemlerdeki gibi program sistemine geçiş kaçınılmaz. Elbette uygulama desteğini tamamen kesip atmayı kast etmiyorum. Fakat özellikle kurumsal kullanım söz konusu olduğunda, bilgisayarların sahip olduğu yazılım mimarisini ve zengin mirasını tabletlere uygulama olarak aktarmak pek mümkün değil ve uyarlamalarda bazı teknik sorunlar baş gösteriyor. Microsoft bence Windows 8’le bu sürecin öncüsü olacak. Ubuntu’nun da devinimin bir parçası olacağına inanıyorum.
Bakalım üreticiler nasıl bakacak?
Şunu gönül rahatlığıyla söyleyebilirim ki, Ubuntu’nun Unity Linux masaüstü sistemi, tabletler için gayet kullanışlı olacak. Geçtiğimiz sene bu zamanlarda Unity piyasaya çıktığında, Ubuntu’nun beyin takımı yöneticilerinden Jono Bacon, “Ubuntu Tablet’i yaratabilecek bütün parçalar yerli yerinde” gibi bir cümle kurmuştu. Eh, konu sadece teknik olarak hazır olmak değil. Shuttleworth’ün söylediğine göre, Ubuntu’yu akıllı telefonlara ve tabletlere taşıyabilmek için donanım devleriyle 8 aydır görüşüyorlarmış.
Telefon ve tablet akrabalığı
Ubuntu’nun tasarım vizyonunu daima taktir etmişimdir. Aynı anlayışı tablet ve akıllı telefonlar için de kullanacaklarından yana şüphem yok. Platformların birbirleriyle sorunsuz biçimde anlaşması ve arayüzlerinin akrabalık göstermesi de bir başka önemli nokta. Android ve iOS’ta bunu görebiliyoruz. Windows’ta da aynı uyum var. Ubuntu için de mühim bir nokta olacağı kesin. Bilgisayar, tablet ve akıllı telefon arayüzlerinin ve mimarilerinin iyi anlaşması her üç pazarda rekabet avantajı ve donanım üreticilerinin memnuniyeti anlamına geliyor. Rekabetin özellikle tablet ve telefon pazarında çetin geçeceğini görebiliyoruz. 2012’de güç toplayan şirket, 2013 ve sonrası yaşanacak büyük kapışma için daha hazır olacak.
Dizüstü bilgisayar ve televizyon tarih olacak
Büyük ihtimalle Google, Apple ve Microsoft laboratuvarlarında şu anda aklımıza gelmeyecek kadar uçuk değişimler içeren planlar hazırlanıyor. İşletim sistemi ve yazılım tarafındaki gelişmeler bir yana, bulut bilişimin (cloud computing) hızlı yükselişi dengeleri değiştirecek. Tahminime göre, tablet-dizüstü-telefon-televizyon cihazlarında taşların yerine oturması 2014’ü bulacak. Bu dört ürün grubundan bir tanesi kesin olmak üzere, ikisi elenecek. Diğeriyle birleşecek demek daha doğru olur. Dikkat ettiyseniz, masaüstü bilgisayardan bahsetmiyorum bile! Dizüstü bilgisayarı ne yapacaklarına karar verecekler bir defa. Tabletlerin gelişimlerini sürdürmesine bağlı olarak, birkaç sene içinde bilgisayar üreticileri şapkalarını önlerine alıp düşünecekler. Televizyonlar klasik anlamda yok olmaya mahkum. Birkaç sene içinde televizyondan değil, her türlü görsel yayını aldığımız ekranlardan bahsediyor olacağız. Cihazların evrimine ayak uyduran yayın teknolojisi de sürece büyük katkı sunacak.
Ubuntu Tablet için tarih: Nisan 2014
Laf lafı açtı yine. Evet, Ubuntu tarafına dönecek olursak, Nisan 2014’te Ubuntu’nun tablet, telefon ve televizyon platformları için işletim sistemleri piyasaya sunulacak. Şirketin henüz bir alfa kodu dahi duyurmamasını tembellik olarak mı yorumlasam, yoksa aceleleri olmamasına mı bağlasam bilemedim. Shuttleworth’un bir takvim vermemesini, donanım üreticileri ve rakiplerle ilişkilerdeki hassasiyetlere bağlayabiliriz.
Tablet ve akıllı telefonu dikey olarak konumlandırırsak, bu iki pazarı yatay olarak kesen işletim sistemi, donanım ve uygulama şirketlerinin yanına bir de işlemci cephesini eklememiz gerekiyor. İşlemci tarafı da bir hayli heyecanlı görünüyor. 2012’nin ikinci ceyreğinden itibaren, ARM işlemcilerin kullanıldığı tablet ve akılı telefonları yoğun olarak görmeye başlayacağız. Şu anda pazarda %10 gibi bir paya sahip olan ARM’nin hedefi büyük. 3 yıl içinde mobil cihaz pazarının yarısını ele geçirmeyi planlıyorlar.
Ü
reticiler Google’dan kaçabilir
Cep telefonu pazarında olduğu gibi, taplet pazarı da fazlasıyla değişken. Belli periyotlarda ciddi dönüşümler ve dalgalanmalar yaşanıyor. Tablette beklenen dönüşüm için belki henüz erken. Fakat hiçbir üreticinin (işletim sistemi veya donanım üreticisi) şu anki konumuna bakarak rahat davranma lüksü yok.
Ubuntu’nun esas rakibi Android olacak gibi görünüyor. Google’ın Motorola Mobility’i satın alması, donanım üreticilerinde soğuk duş etkisi yarattı. Bu yüzden bazı üreticilerin içten içe Android alternetifi platform bakındığı konuşuluyor. Windows 8’in bu anlamda takvim avantajı var.
HP’nin webOS macerası gibi, tablet ve telefon üreticileri kendi işletim sistemlerini oluşturmayı deneyebilir. Bunun büyük bir macera olacağını şimdiden söyleyebilirim. Hatta MeeGo’nun arkasındaki gibi bir konsorsiyum kurabilirler (ki konsorsiyumlar hiçbir zaman kazanamadı).
Her şey bir yana, donanım üreticileri Ubuntu’yu ortalığı karıştırmak için kullanabilir. Ubuntu sayesinde donanımcılar, Microsoft ve Google üzerinde baskı kurma şansına sahip olacak. Apple cephesinde yeni neler olur ona da bakmak lazım elbette. Heyecanlı ve bol aksiyonlu günler bizi bekliyor.
